[Column] David de Jong: Aanval op vrijheden dreigt ook in reclamewereld

Reclame is het aanprijzen van jezelf, de bedoeling is dat de ontvanger van de boodschap het merk of product onthoudt en dat merken hun publiek aanspreken. Reclame is aldus geen journalistiek en geeft de facto geen volledig beeld met hoor/wederhoor en/of feitencheck.

Toch lijkt het deze kant op te gaan als de Britse Advertising Standards Authority (ASA) gevolgd zou worden in zijn opvattingen. Die stelde onlangs dat reclames van oliemaatschappijen Shell, Repsol en Petronas omdat ze hun investeringen in oplaadpunten voor electrische oplaadpunten niet mogen benadrukken in campagnes.

Volgens ASA moeten de oliebedrijven melden in deze reclames dat ze fossiele brandstoffen verkopen die voor de natuur schadelijk is.Shell zei in reactie daarop terecht dat ze hierdoor lastig hun inzet op lagere emissieproducten die het bedrijf aanbiedt, kan stimuleren.  

Ook in Nederland is een dergelijke tendens waarneembaar. Zo oordeelde de Reclame Code Commissie (RCC) in februari 2022 dat Shell niet mag stellen met miljoenen kilometers de wereld schoner te maken dankzij waterstofinzet. Ook hier eiste de RCC dat het perspectief gemeld moet worden.

Aanval op vrijheden

Dit zijn opvallende aanvallen op de vrijheid reclame te mogen maken. Want waar begint en eindigt dit? Moeten schoenenmerken die leer gebruiken, voortaan melden dat er met koeienhuiden wordt gewerkt om de schoenen te produceren waarvoor dode dieren zijn gebruikt?

Moeten chocoladefabrikanten verplicht melden niet uit te sluiten dat er de fabrikant niet kan garanderen dat geen moderne slavernij is ingezet en aldus niet hard kan maken dat het product niet door uitbuiting is gemaakt ?(Tony Chocolony bewees dat dit niet bestaat).

Moeten reclames voor producten die geproduceerd zijn uit een land als China voortaan melden, dit product komt uit China, een communistische dictatuur waar uitbuiting van mensen voorkomt? En moeten bepaalde vleesproducten voortaan melden dit product is een resultaat van de bio-industrie die schadelijk is voor het milieu?

Voor de goede orde ondergetekende is tegen uitbuiting, tegen dictaturen, tegen communisme, tegen racisme en tegen slavernij en voor duurzaamheid en een schoon milieu, maar ook voor democratische vrijheden.

Humor

Als het om humor gaat, merkte Paul van Kuilenburg van Alfred in december 2022 terecht op via zijn oproep dat het steeds moeilijk wordt om die in reclames nog terug te laten komen. Je zal maar verkeerd overkomen als merk met humor; de cancel-cultuur kan dan om de hoek komen als je niet oppast is dan de gedachte van sommige merken. Je zal maar niet 100 procent politiek correct zijn...

Autobezitter crimineel?

Kortom waar begint en eindigt deze houding? Het is in ieder geval een heel merkwaardige tendens. In sommige kringen worden bezitters van benzine/dieselauto’s en vliegtuigpassagiers nog net niet aangezien voor halve en hele criminelen. In die zin begint de tolerantie en het respecteren van elkaar in het geding te komen. Het doel heiligt de middelen geldt voor bepaalde actiegroepen en die drijven dat ook door in de media- en reclamewereld.

De Doe het Zelf Dictatuur

In de reportagereeks De Doe Het Zelf Dictatuur toonden Fidan Ekiz en Kees Schaap bij NPO Start goed aan wat er mis aan het gaan is met tolerantie in de mediawereld.

De reclamewereld ontspringt deze dans niet. Creatieve bureaus die heel trots erop zijn nooit oliebedrijven te zullen accepteren als klanten en ze neer te zetten als een soort paria, sluiten daarmee bij voorbaat een democratische verandering bij deze bedrijven uit die met de inzet van de term greenwashing bij voorbaat worden gelabeld en verder uitgesloten van deelname aan de discussies.

Natuurlijk kunnen die bedrijven zelf het beter doen, maar het ontslaat de maatschappij in algemene zin ze niet om ze te omarmen in plaats van weg te zetten als bij voorbaat halve criminelen.

Het van bovenop opleggen van de wil van actiegroepen, die veelal niet democratisch werken zoals ASA in het Verenigd Koninkrijk doet, gaat dan te ver. Net zoals het fenomeen dat actiegroepen aandeelhoudersvergaderingen bestormen (bij Shell in Londen) of demonstreren tegen een reclamebureau om überhaupt nog mee te doen met een pitch van Shell gaat dan net een brug te ver. Alsof er maar één centimeter natuur gered wordt als Shell wel of niet met reclamebureau X in zee gaat?

Accepteren

Het accepteren van de wereld en op een positieve wijze en op democratische wijze met respect voor elkaars mening en vrijheden staan en op deze wijze zaken veranderen, helpt de wereld en natuur een stuk beter. De natuur als (veelal valse) vrijbrief te gebruiken om heel veel grenzen over te gaan, werkt contraproductief. Uiteraard als men echt aantoonbaar valse informatie verspreid, dan is het logisch dat toezichthouders hier iets mee mee doen.

In het geval van Shell en andere oliemaatschappijen wordt met – zoals in het Verenigd Koninkrjik – het de facto verbieden van reclames een tegengesteld doel bereikt, omdat de promotie voor lage emissieproducten en daarmee het stimuleren daarvan wordt bemoeilijkt.

 

---

David de Jong is als journalist werkzaam bij onder meer Marketing Report.

Lees ook:

[Column] David de Jong: Gebrekkige distributiestrategie NPO Luister

[Column] David de Jong: Voetbal is oorlog; alles  is geoorloofd in oorlog en liefde

[Column] David de Jong: De merkwaardige radio-overnames van Mediahuis

[Column] David de Jong: Adverteren bij sites die mediabureaus goedkueren

[Column] David de Jong: de veiling van radiofrequenties gaat beginnen; de regels staan vast